Trần Hữu Hiệp
Lần đầu tiên ở ĐBSCL, một hệ thống
cung cấp thịt bò tươi nhập khẩu nguyên con, sau khi nuôi nhốt và giết mổ bằng
các lò mổ tập trung hiện đại, được đưa vào khai thác với thương hiệu “Bò Khỏe”
tại Cần Thơ.
Sau hơn nửa năm khai sinh, “Bò Khỏe”
đã xác lập một chuỗi giá trị của con bò ngoại mới tại vựa lúa Tây Nam Bộ.
“Chuỗi
giá trị ngược”: Bò từ Úc đến đồng bằng
Hồi cuối tháng 4 năm nay, Tân Cảng Cái Cui (Cần
Thơ) đã tổ chức lễ đón tàu biển quốc tế đầu tiên cặp cảng mang theo một lô hàng
đặc biệt: 1.800 con bò tơ dưới 20 tháng tuổi từ Úc lần đầu tiên vượt đại dương
đến đồng bằng. Cty TNHH TM DV SX Đông Hà là đơn vị nhập khẩu và là chủ đầu tư hệ
thống “Bò Khỏe” phân phối thịt bò Úc tươi sống tại Cần Thơ, các tỉnh ĐBSCL và
tiến tới mở rộng hệ thống cung cấp bò sạch, chất lượng cao trên toàn quốc.
Nhà đầu tư không chỉ
nhập hàng, phân phối thịt mà còn đầu tư các trang trại nuôi nhốt tại quận Ô Môn
(Cần Thơ), vùng trồng nguyên liệu cỏ voi làm thức ăn cho bò rộng 450ha tại Kiên
Giang và hệ thống dây chuyền giết mổ hiện đại đạt tiêu chuẩn ESCAS của Bộ Nông
nghiệp Úc. Đây là quy trình giết mổ bằng phương pháp gây choáng, trong vòng
không quá 2 giờ đã được cung cấp cho khách hàng với độ tươi ngon gần như nguyên
vẹn.
Một chuỗi cung ứng mới
của con bò ngoại đã được xác lập từ Úc đến Việt Nam, không chỉ mời chào làm
thay đổi thói quen tiêu dùng của các bà nội trợ hàng ngày, mà nó còn có khả
năng đáp ứng một lượng thịt lớn cho các suất ăn công nghiệp bằng lợi thế của
thịt ngoại giá cả phải chăng, được bảo chứng bằng thương hiệu “Bò Khỏe” đang là
một thách thức đối với thịt bò nội. Một “chuỗi giá trị ngược” của con bò Úc với
đầu vào ở nước ngoài và đầu ra ở trong nước đang được vận hành, đặt ra nhiều
suy ngẫm cho ngành chăn nuôi và hệ thống phân phối thịt bò ở miền Tây Nam Bộ.
Trong khi đó, các kênh
phân phối thịt bò truyền thống ở ĐBSCL hiện nay vẫn chủ yếu tiếp nhận lượng
thịt từ các lò giết mổ thủ công và hệ thống cửa hàng bán lẻ riêng lẻ hoặc trong
các chợ truyền thống.
Bò Úc "húc chết" bò Việt?
Xét ở góc độ kinh tế, bò
ngoại đang nằm “kèo trên” so với bò nội trong cuộc chiến giành giật khách hàng.
Theo PGS.TS Nguyễn Đăng Vang, Chủ tịch Hiệp hội chăn nuôi Việt Nam, số lượng
thịt bò nhập khẩu về Việt Nam tăng rất mạnh trong thời gian gần đây, bán với
giá phải chăng và được ưu đãi thuế nhập khẩu. Thịt bò Úc có giá rất cạnh tranh
do họ chăn nuôi quy mô lớn, trong khi chăn nuôi bò tại Việt Nam quy mô nhỏ,
giống bò chất lượng kém, chưa đảm bảo truy xuất nguồn gốc. Vì vậy, mặc dù bị
đội phí vận chuyển, bò ngoại vẫn đang có ưu thế về giá bán, chất lượng đảm bảo
và đang xác lập một kênh phân phối mới với nhiều lợi thế hơn thịt bò nội.
Chuyện không chỉ có ở
miền Tây, thời gian gần đây, thịt bò Úc, bò Mỹ, Pháp được nhập khẩu với số
lượng lớn đã “gây khó” cho thịt bò nội. Nhu cầu tiêu dùng thịt bò ở miền Tây
nói riêng và cả nước nói chung ngày càng lớn, trong khi nguồn cung trong nước
liên tục giảm. Trước khi nhập “bò Tây”, thị trường trong nước vẫn phải nhập bò
thịt từ Campuchia, Thái Lan, Lào qua đường tiểu ngạch, khó kiểm soát. Thời gian
gần đây, nguồn cung này cũng khan hiếm.
Trong khi đó, theo số
liệu thống kê, mặc dù nuôi bò sữa được khuyến khích tăng đàn, nhưng tổng đàn bò
cả nước vẫn có xu hướng giảm. Năm 2007, số lượng đàn bò nước ta là 6,7 triệu
con, nhưng đến năm 2013 chỉ còn khoảng 4,97 triệu con, giảm 1,73 triệu con
trong 6 năm. Hiện cả nước có 5,2 triệu con bò, trong đó, ĐBSCL có gần 678 ngàn
con, xếp thứ 3/6 vùng cả nước, chiếm 13% tổng đàn. Bến Tre và Trà Vinh là 2
tỉnh có đàn bò lớn nhất với gần 30% tổng đàn bò của vùng.
Cơ giới hóa trong nông
nghiệp phát triển, đàn bò hiện nay chủ yếu để giết thịt và lấy sữa. Với nhu cầu
dùng thịt bò trong vùng ĐBSCL và trong nước tăng, ngành chăn nuôi không đáp ứng
đủ lượng hoặc phải nhập khẩu theo đường tiểu ngạch từ các nước láng giềng rất
khó kiểm soát chất lượng, thì việc tăng một lượng lớn thị bò nhập khẩu từ các
nước có nền nông nghiệp phát triển như Úc, Mỹ, Nhật thời gian gần đây là sự vận
hành tất yếu của quy luật cung cầu.
Vấn đề là việc xác lập
các cơ chế, chính sách để đáp ứng sức cầu; nâng chất, đảm bảo nguồn cung và
lồng ghép với phát triển chăn nuôi trong nước, các phân khúc giá trị gia tăng
và ngành phụ trợ như khuyến khích vùng trồng nguyên liệu cỏ dùng làm thức ăn,
khuyến khích đầu tư trang trại, lò giết mổ đảm bảo chất lượng thực phẩm như
cách làm mới mà “Bò Khỏe” ở miền Tây đang đi tiên phong.
Con bò và câu chuyện chính sách
Trước sự tăng một lượng
lớn bò ngoại nhập khẩu, nhiều người lo lắng cho ngành chăn nuôi sớm gục ngã. Đã
có ý kiến đề nghị “chặn bò ngoại” bằng các biện pháp hành chính trong điều hành
nhập khẩu. Có người cho rằng, nếu không có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn
cho ngành chăn nuôi và người chăn nuôi, thì không bao lâu nữa bò Úc "húc
chết" bò Việt.
 |
|
Khách hàng mua thịt bò
Úc
|
Trong khi đó, nhiều ý
kiến cho rằng, chính sách khuyến khích là cần, những hàng rào kỹ thuật thay cho
hàng rào thuế quan trong xuất nhập khẩu thời mở cửa là rất cần, nhưng “sự nuông
chiều” hay kiểu bảo vệ bằng cách “che chắn” thường dễ triệt tiêu động lực cạnh
tranh cho ngành sản xuất trong nước.
Việt Nam đã tham gia
hàng loạt các Hiệp định thương mại tự do FTA đa phương và song phương với các
nước. Chúng ta là thành viên tích cực của các “thị trường chung” với nhiều cam
kết mạnh mẽ mở cửa thị trường bán buôn, bán lẻ. Hàng loạt các dòng thuế nhập
khẩu hàng hóa được đưa về bằng 0 theo lộ trình cam kết. Nguyên tắc “chơi chung”
và “có đi có lại” buộc chúng ta không thể cấm cửa bò ngoại trong khi muốn tăng
xuất khẩu vào nước bạn các mặt hàng chúng ta đang có lợi thế. Nâng cao sức cạnh
tranh của hàng nội là con đường tất yếu để tồn tại trong xu hướng mở cửa, hội
nhập và ngành chăn nuôi không phải là ngoại lệ.
|
Vậy bò Úc đang húc bò Việt hay đang “nhập đàn”? Hướng đi mới
vừa đặt ra thách thức cạnh tranh cho ngành chăn nuôi trong nước, vừa đang “bổ
trợ” các khiếm khuyến đang tồn tại nhiều năm liền của ngành chăn nuôi kém sức
cạnh tranh. Thay vì “cấm cửa” bò ngoại, rất cần nghiên cứu, khuyến khích đầu
tư với phương thức tương tự. Nhiều vấn đề như cải tạo giống bò chất lượng
cao, tổ chức lại hệ thống chăn nuôi bằng các phương thức phù hợp, có chính
sách khuyến khích đầu tư hệ thống giết mổ hiện đại, đảm bảo thịt bò sạch,
truy xuất nguồn gốc và thương hiệu mạnh để ngành chăn nuôi trong nước thay vì
“gồng mình” chống đỡ với bò ngoại, cần được cải tiến và đầu tư nâng cao năng
lực cạnh tranh trong hợp tác chăn nuôi, phân phối. Nhìn con bò, cần lo chính
sách phù hợp.
|
Dư địa của thị trường bò
thịt trong nước còn rất lớn. Từ xu thế nhập thịt bò đông lạnh thời gian đầu,
nhiều doanh nghiệp chuyển sang nhập khẩu bò nguyên con về để sinh sản và nuôi
trong nước chứ không còn để vỗ béo đơn thuần như trước nữa. Phương thức mới này
không còn là việc mua bán đơn thuần mà đang bổ sung cho ngành chăn nuôi trong
nước bằng sức mạnh của bò ngoại. Đằng sau thịt “Bò Khỏe” được bán tại các cửa
hàng phân phối là hệ thống trang trại, lò giết mổ hiện đại và đồng cỏ nguyên
liệu được đầu tư dùng làm thức ăn cho bò, tạo ra những “phân khúc giá trị mới”,
giải quyết việc làm cho người lao động.
Nhận xét
Đăng nhận xét