Thu gom lúa gạo xuất sang Trung Quốc qua đường tiểu ngạch: Tiềm ẩn nhiều rủi ro

Báo Đại Đoàn Kết, (01/08/2014) Khoảng gần 1 tháng qua, dọc sông Hậu thuộc các tỉnh (Cần Thơ, An Giang, Đồng Tháp) vùng ĐBSCL hoạt động thu mua lúa gạo nhộn nhịp khác thường. Theo nhiều doanh nghiệp và các thương lái bản xứ thì có một nhóm các thương lái là người miền Bắc dẫn theo một số người Trung Quốc vào đây thu gom lúa gạo để xuất sang Trung Quốc qua đường tiểu ngạch tiềm ẩn nhiều rủi ro...

Thương lái ở An Giang đang tranh thủ thu mua lúa của nông dân  Xáo trộn thị trường Địa bàn diễn ra thu gom lúa gạo nhộn nhịp nhất là các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, đoạn dọc sông Hậu. Hầu hết các ghe thuyền từ khắp nơi tập kết về cảng Mỹ Thới (An Giang). Theo BQL xí nghiệp cảng Mỹ Thới, thời gian gần đây, số lượng các ghe lớn, đặc biệt từ các tỉnh ngoài  đăng ký cập cảng tăng gần gấp đôi… Ông Võ Thanh Phong là thương lái "gạo cội” ở vùng Cần Thơ, An Giang, Đồng Tháp cũng cảm thấy bất ngờ khi khoảng gần 1 tháng nay, dọc sông Hậu các tỉnh ĐBSCL hoạt động mua bán lúa gạo diễn ra tấp nập, đặc biệt nhiều thương lái từ miền Bắc có cả người Trung Quốc đến vùng này thu gom lúa, gạo. Họ chỉ nhắm vào các cơ sở sản xuất nhỏ và vừa như các nhà máy xay xát và thương thảo trực tiếp với các thương lái, không thông qua các doanh nghiệp xuất khẩu lúa gạo. Các chủ cơ sở xay xát trực tiếp liên hệ với các thương lái mua lúa với giá cao và số lượng lớn hơn so với các mối công ty xuất khẩu trên địa bàn.  Người dân thì mừng khi giá lúa, gạo tăng cao trong khi đó các doanh nghiệp xuất khẩu lại lo lắng. Về giá cả và thị trường, ông N.T.K, Giám đốc một công ty xuất khẩu gạo trên địa bàn TP.Cần Thơ cho biết: Trong khi lượng gạo xuất qua đường chính ngạch trung bình từ 300.000 - 700.000 tấn/tháng thì lượng gạo xuất tiểu ngạch các thương lái đến các tỉnh miền Tây thu mua để xuất sang Trung Quốc ước tính lên đến trên dưới 1.000.000 tấn/tháng. Từ đó, việc quản lý, điều hành xuất khẩu của Nhà nước sẽ gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, việc các thương lái này đẩy giá gạo lên cao sẽ làm xáo trộn về giá cả thị trường, trên thực tế thời gian qua chúng tôi đã gặp không ít khó khăn về tình trạng này.    Ông Trần Hữu Hiệp, Vụ trưởng Vụ Kinh tế, Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ Bài học rút ra từ các vụ thương lái ngoại thao túng thị trường nội địa, từng địa phương cần xác định những mặt hàng nông sản chủ yếu và lĩnh vực quản lý cần phải tăng cường, có biện pháp ngăn chặn hiệu quả và kiên quyết xử lý các hoạt động thu gom nông sản trái phép. Bên cạnh việc tăng cường xử phạt hành chính, cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tạo ra nhiều thị trường tiêu thụ để không lệ thuộc vào thương nhân nước ngoài. Doanh nghiệp, thương nhân trong nước phải đủ mạnh, nông dân không chỉ biết làm nông nghiệp mà còn phải có kiến thức, hiểu biết pháp luật và kinh doanh - thương mại. Đó là cách thức cơ bản và lâu dài, vừa tạo điều kiện cho thương nhân ngoại làm ăn chân chính, vừa phát huy vai trò của thương lái trong nền kinh tế thị trường và bảo vệ được lợi ích nông dân, bảo vệ uy tín, chất lượng của nông sản Việt. Tiềm ẩn nhiều rủi ro Qua tìm hiểu được biết, hầu hết các thương lái ở khu vực này đều cảm thấy cách mua bán này tiềm ẩn nhiều rủi ro. Giống như các mặt hàng nông sản mà thương lái Trung Quốc đã làm "làm mưa làm gió” ở Miền Tây thời gian qua như khoai lang, sương sáo, trái cây… Anh Lê Thanh Thắng, chủ doanh nghiệp xay xát lúa gạo Thắng Lợi ở huyện Thới Lai, Cần Thơ cho rằng: Trong thời buổi mà lúa gạo Việt Nam, đặc biệt vùng ĐBSCL đang dư thừa, giá cả lại thấp, an ninh lương thực không còn là vấn đề phải lo nữa, thì ngại gì mà mình không bán ra, người nông dân lại có lời, còn về việc làm xáo trộn thị trường xuất khẩu lúa gạo thì lúc đó Nhà nước phải ra tay thôi. Cũng theo anh Thắng do các thương lái thu gom từ nhiều nơi đến đăng ký xay xát nên nhà máy tăng công suất từ 200 tấn/ngày thường tăng lên 250-300 tấn/ngày.    Mặc dù Trung Quốc là thị trường khá dễ tính, lại nằm sát với chúng ta nên việc xuất khẩu nông sản nói chung và lúa gạo nói riêng qua đường tiểu ngạch hay chính ngạch đều rất thuận lợi. Tuy nhiên, thời gian qua Trung Quốc lại tận dụng tối đa hình thức giao dịch qua đường tiểu ngạch. Về điều này GS. TS Võ Tòng Xuân từng nói đây là kiểu làm ăn "ăn xổi ở thì”, ẩn chứa nhiều rủi ro cả trong việc xuất khẩu lẫn khâu thanh toán.  Cũng giống như khoai lang ở Vĩnh Long, khi Trung Quốc cần hàng thì thương lái trong nước đổ xô đi thu gom, khi bên kia ngưng đột ngột thì hàng hóa tồn đọng không biết xuất đi đâu. Ngoài ra kiểu giao dịch miệng, hợp đồng thì lỏng lẻo nên thiệt thòi vẫn là chúng ta. Quốc Trung