Trần Hữu Hiệp
(TBKTSG) - Tái cơ cấu ngành trồng lúa ở Đồng bằng sông Cửu
Long (ĐBSCL) đang là một đòi hỏi bức xúc. Nhưng phải bắt đầu từ đâu? Ai làm và
làm như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất? Đó là những câu hỏi lớn đang đặt ra
cần lời giải căn cơ, chính sách dài hạn.
Nông dân ĐBSCL “được giao” trọng trách “đảm bảo an ninh lương thực quốc gia” qua nghề trồng lúa. Họ không chỉ hoàn thành tốt nhiệm vụ nuôi ăn cả nước mà còn giúp Việt Nam trở thành cường quốc xuất khẩu gạo. Chỉ hơn hai thập niên gần đây, sản lượng lúa của vùng này đã được nhân lên hơn gấp đôi, từ hơn 9 triệu tấn (năm 1990) lên gần 25 triệu tấn (năm 2013), kim ngạch xuất khẩu gạo luôn chiếm khoảng 90% cả nước.
Nhưng đó là kỳ tích đã qua, không phải là một đảm bảo chắc chắn cho thành công trong tương lai. “Vựa lúa gạo quốc gia” đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức mới. Sản xuất nhiều gạo hơn không hẳn là giải pháp cho an ninh lương thực, giúp nông dân làm giàu mà cần cách tiếp cận đa ngành; rất cần có sự phân biệt rõ ràng giữa đáp ứng cho mục tiêu chính trị - xã hội - công cộng và kinh tế - thương mại - tạo lợi nhuận hợp lý và bền vững cho người trồng lúa.
Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi không phải đến bây giờ mới đặt ra, nhưng cần phải thấy rõ tính bức xúc của nó trong tình hình hiện nay. Tái cơ cấu ngành trồng lúa bắt đầu từ đâu? Câu trả lời chắc chắn không phải là bỏ cây lúa, chọn con cá, con tôm hay cây trồng, vật nuôi nào khác theo suy nghĩ kiểu cũ - dựa vào nguồn cung quên đi “hướng cầu”; mà phải bắt đầu từ đổi mới tư duy làm nông nghiệp. Tái cơ cấu ở vùng trọng điểm lúa số 1 của cả nước cần được bắt đầu từ chính những yếu kém nội tại và tận dụng lợi thế của vùng này trước thách thức cạnh tranh nông nghiệp ngày càng gay gắt, ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng. Nó phải là quá trình hiện đại hóa ngành sản xuất lúa gạo và xây dựng nông thôn mới, giúp hàng chục triệu nông dân ĐBSCL vượt qua thách thức, trở thành doanh nhân nông nghiệp, làm giàu được bằng nghề nông.
Khó có thể có cuộc chuyển đổi lớn mang tính cải cách mạnh mẽ, trong khi vẫn còn đó những cản trở về chính sách đất đai, thiếu khoa học kỹ thuật cho sản xuất hàng hóa lớn… Không thể lắt nhắt một ít chính sách trợ giúp tạm trữ, một ít chính sách hỗ trợ vốn, một vài dự án hỗ trợ khoa học kỹ thuật có tính đối phó ngắn hạn. Việc “chuyển đổi” là cần thiết, nhưng phải trên cơ sở kết quả rà soát quy hoạch, phân công, phân vai trong liên kết vùng, tạo giống mới cạnh tranh, mô hình tổ chức sản xuất và kinh doanh phù hợp hơn hiện nay. Việc thực hiện phải được tiến hành theo cả ba trụ cột phát triển bền vững: kinh tế, xã hội và môi trường. Các nhóm giải pháp chủ yếu thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp cần được triển khai đồng bộ là phải nâng cao chất lượng quy hoạch, khuyến khích, thu hút đầu tư tư nhân, nâng cao hiệu quả đầu tư công đến cải cách thể chế, sửa đổi, hoàn thiện hệ thống chính sách.
Nhận xét
Đăng nhận xét