QĐND - Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp (TCCNN) theo hướng nâng cao giá trị và phát triển bền vững. Ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), một số địa phương cũng đã xây dựng đề án TCCNN riêng để triển khai nhằm mục tiêu vực dậy nền nông nghiệp, cải thiện đời sống của người dân.
Chủ động thành lập đề án
Hiện nay, tỉnh Đồng Tháp đang khẩn trương thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của Đề án “TCCNN tỉnh Đồng Tháp giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030”. Theo đề án, tỉnh Đồng Tháp sẽ tổ chức lại sản xuất theo định hướng thị trường, xây dựng chuỗi giá trị cho từng loại sản phẩm, gắn với tổ chức lại từng ngành hàng nông sản. Xây dựng vùng nguyên liệu tập trung với các mô hình điểm như: Cánh đồng mẫu lớn, cánh đồng liên kết, vườn cây liên kết, ao cá liên kết, vùng màu liên kết, gắn kết giữa doanh nghiệp với người nông dân trong từng vùng nguyên liệu thông qua các hiệp hội ngành hàng. Tập trung xây dựng hạ tầng phục vụ sản xuất như: Lò sấy, kho trữ và bảo quản sau thu hoạch. Ngoài ra, tỉnh Đồng Tháp còn phân bổ lại lực lượng lao động nông thôn, gắn với đào tạo nghề, phát triển dịch vụ, xuất khẩu lao động…
Ông Lê Minh Hoan, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, cho biết: “Tỉnh Đồng Tháp đang khẩn trương quy hoạch lại vùng sản xuất nông nghiệp, chuyển đổi những diện tích sản xuất lúa không hiệu quả sang các loại cây trồng khác mà thị trường cần. Tuy nhiên, để thành công thì cần tăng cường liên kết, hợp tác trong sản xuất, tiêu thụ giữa doanh nghiệp với nông dân. Đây là một quá trình lâu dài nên rất cần sự vào cuộc của các cấp, các ngành để từ đó tháo gỡ được những khó khăn cho nền nông nghiệp hiện nay, góp phần phát triển bền vững kinh tế, xã hội của tỉnh”.
 |
Nông dân tỉnh Trà Vinh thu hoạch lúa đông xuân 2013-2014.
|
Một số địa phương như Vĩnh Long, Bạc Liêu, Trà Vinh… cũng chủ động xây dựng đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Phần lớn các địa phương đều đưa ra các nhóm giải pháp mở hướng đi mới cho kinh tế nông nghiệp như quy hoạch lại cụ thể từng vùng sản xuất, chăn nuôi, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật gắn với xây dựng nông thôn mới, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với sản xuất, tổ chức thực hiện chương trình dạy nghề cho nông dân…
Ngoài các địa phương trên, Ban chỉ đạo Tây Nam Bộ, Viện lúa ĐBSCL, Viện Cây ăn quả miền Nam, Trường Đại học Cần Thơ cùng nhiều cơ quan, đơn vị có liên quan khác cũng đã phối hợp với nhau và đề xuất với các bộ, ngành quy hoạch, xác định vùng sản xuất, thị trường tiêu thụ cụ thể, xây dựng các đề án, cơ chế, chính sách liên kết, phát triển sản xuất tiêu thụ lúa gạo, thủy sản, cây ăn trái, tôm, cá tra…
Hướng đến lợi ích của người dân
Hằng năm, ĐBSCL sản xuất hơn 50% sản lượng lúa, 90% lượng gạo xuất khẩu, cung cấp 70% sản lượng trái cây, 52% sản lượng thủy sản, đặc biệt cung cấp đến 80% sản lượng tôm xuất khẩu, đóng góp khoảng 60% kim ngạch xuất khẩu thủy sản của cả nước. Tuy có tiềm năng nhưng hiệu quả kinh tế mang lại hạn chế, giá trị sản phẩm nông nghiệp chưa cao. Người nông dân thường xuyên gặp rủi ro do sâu bệnh, khô hạn, xâm nhập mặn, mưa lũ, những tác động bất lợi của biến đổi khí hậu khác và cảnh được mùa mất giá. Báo cáo tổng kết năm 2013 của Ban chỉ đạo Tây Nam Bộ đánh giá các mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực trong vùng như lúa gạo, cá tra, tôm, cây ăn trái…thiếu tính bền vững, sức cạnh tranh chưa cao, còn nhiều rủi ro do khó khăn về giá cả và thị trường. Sự liên kết giữa các địa phương chưa thật sự chặt chẽ và đi vào chiều sâu. Vì vậy, đời sống của người dân vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, số hộ cận nghèo cao và tiềm ẩn nguy cơ tái nghèo lớn.
Ông Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL nhận định: “TCCNN là hết sức cần thiết nhưng phải chú trọng đến việc phát huy ưu thế của từng vùng, vùng nào yếu kém phải chuyển đổi cho phù hợp, tăng cường liên kết doanh nghiệp với nông dân, làm sao nâng cao được đời sống người nông dân, tạo tiền đề cho xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, tránh tình trạng phân chia sản xuất quá nhỏ lẻ, manh mún. Vì nó sẽ ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng”.
Theo ông Trần Hữu Hiệp, Vụ trưởng Vụ Kinh tế, Ban chỉ đạo Tây Nam Bộ, TCCNN vùng ĐBSCL phải là quá trình hiện đại hóa ngành sản xuất lúa gạo, thủy sản, cây ăn trái, giúp hàng chục triệu nông dân trong vùng trở thành “doanh nhân nông nghiệp”, làm giàu được bằng nghề nông. Việc chuyển đổi phải trên cơ sở kết quả rà soát quy hoạch, phân công, phân vai trong liên kết vùng, tạo giống mới cạnh tranh, tổ chức sản xuất. Đặc biệt là bảo đảm thị trường tiêu thụ, khắc phục những tồn tại, bất cập lâu nay như tình trạng trúng mùa mất giá, chưa gắn kết được sản xuất nông sản với tiêu thụ và thay bằng cung cấp cái thị trường cần và có lợi nhuận.
Cũng theo ông Hiệp, người dân phải được đào tạo để tác động tích cực trở lại cho nông nghiệp, nông thôn. Người dân cần được trang bị kiến thức kinh doanh. Việc thực hiện TCCNN ở từng địa phương cần đặc biệt chú trọng đến tính liên kết vùng, các địa phương cần liên kết thực chất theo chuỗi giá trị ngành hàng chứ không nên cam kết chung chung. Những vấn đề như dịch bệnh, nguồn nước, thị trường... phải được giải quyết ít nhất ở cấp vùng chứ vài tỉnh không làm nổi.
Về vấn đề TCCNN vùng ĐBSCL, ông Nguyễn Văn Luật, nguyên Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL cho rằng, trong mối quan hệ “bốn nhà” thì nhà nông đứng ở vị trí chủ thể. Vì vậy, phải lấy điểm xuất phát, thước đo là mức độ cải thiện đời sống kinh tế - xã hội của người nông dân, hướng vào lợi ích của nông dân. Việc làm này có tác dụng như là “sức đẩy” người nông dân tích cực sản xuất, chủ động học hỏi kiến thức. Trong TCCNN có nội dung trồng cây gì, nuôi con gì nhưng điều quan trọng hơn là làm thế nào để nuôi trồng có hiệu quả cao, phải có khởi điểm thích hợp và bước đi vững chắc…
Bài và ảnh: HUỲNH VĂN
Nhận xét
Đăng nhận xét