“Quả táo cắn dở” của Mỹ và trái cây Việt

                                                                                          Trần Hữu Hiệp

Báo Tuổi Trẻ, ngày 24-9-2014

Mới xuất hiện trên thị trường vài ngày qua, nhưng giá iPhone 6 và iPhone 6 Plus đã lên thẳng như trực thăng và tạo ra cơn sốt trên khắp các châu lục. Cổ phiếu Apple trên thị trường chứng khoán Mỹ đã tăng gần 5% trong ngày 9-9 khi iPhone 6, iPhone 6 Plus, Apple Watch và dịch vụ Apple Pay được giới thiệu.Tương tự nhiều quốc gia khác, ở đảo quốc Singapore nhỏ bé, lượng người xếp hàng chờ mua “quả táo mới” rất đông, có nhiều người còn giữ chỗ từ vài ngày trước. Ở Việt Nam, hàng tuông và người mua ồ ạt, giá từ 40-60 triệu đồng/chiếc. Để sở hữu chiếc iPhone 6 Plus xách tay, có người đã bỏ ra số tiền hơn cả giá một chiếc Vespa Sprint. Chưa có con số thống kê người Việt đã tiêu tốn bao nhiêu tiền mua “quả táo mới”, chỉ biết nó đã thục sự tạo ra cơn sốt tiêu dùng trong nước.

Tất nhiên, hiện tương này rồi sẽ được bảo hòa như trường hợp của iphone 5 được tung ra thị trường cách đây 2 năm. Nhưng chỉ cần thế, Apple và những người kinh doanh chính thức hoặc ăn theo trong chuỗi giá trị của “quả táo cắn dở” này đã kiếm chát không ít. Đặt “Quả táo cắn dở” của Mỹ bên cạnh trái cây Việt là một so sánh khập khiễng, một bên là giá trị của công nghệ cao, hàm lượng chất xám và đại diện của “kinh tế tri thức”, còn một bên là hoa lợi của tự nhiên, sức lao động phổ thông. Nhưng cũng rất đáng để suy ngẫm!

Theo số liệu thống kê, điện thoại và các loại linh kiện thuộc mặt hàng hạn chế nhập khẩu vào nước ta, nhưng trong năm 2013 cũng đã ngốn hơn 8 tỷ USD, trong khi các nhà vườn, nông dân phải còng lưng làm ra lượng rau quả xuất khẩu, mặc dù lần đầu tiên đạt được giá trị kim ngạch xuất khẩu kỷ lục hơn 1 tỉ USD, nhưng cũng chỉ bằng khoảng 1/8 giá trị số ngoại tệ phải chi cho nhập khẩu các loại “máy a lô” này.

ĐBSCL không chỉ là vựa lúa gạo, trái cây, thủy sản, quyết định kim ngạch XK nông sản của cả nước, mà còn là nơi đảm bảo “sức khỏe”cho nền nông nghiệp VN. Trong khi cả nước luôn nhập siêu thời gian dài, thì gần 30 năm qua ĐBSCL liên tục xuất siêu nhờ sự đóng góp từ các mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực. Có thể nói vùng đất này cho nhiều hơn nhận. Nhưng nghịch lý là tác giả của sự hào phóng đó - nông dân ĐBSCL đang chịu nhiều thiệt thòi. ĐBSCL vẫn là “vùng trũng” về y tế, giáo dục, thấp kém về hạ tầng giao thông. Những sản phẩm chủ lực của vùng vẫn phát triển trong thế “bị đe dọa”: “Hạt gạo cắn chia 8 phần”, “Con cá tra chặt nhiều khúc”, “Cây mía chặt làm nhiều lóng”, “trái dừa bị bửa ra nhiều miếng”, nhiều mặt hàng trái cây làm ra tiêu thụ bấp bênh, phần thua thiệt thuộc về nông dân.

Câu chuyện “quả táo cắn dở” và trái cây Việt được nêu ra không phải là sự đố kỵ trước thành công của một tập đoàn Mỹ hay sự tự ti về nền nông nghiệp VN. Nhưng sự khác biệt quá lớn của nó cần được các nhà hoạch định chính sách, các nhà đầu tư, doanh nghiệp trong nước và cả người nông dân ĐBSCL - vốn đã tham gia vào chuỗi sản xuất hàng hóa toàn cầu suy ngẫm.

Mấy tuần ngày qua, thông tin Bộ Nông nghiệp Mỹ cho phép trái vải, nhãn Việt Nam được tiếp bước thanh long và chôm chôm xuất khẩu sang nước này là một tin vui, nhưng để khơi thông thị trường, còn phải làm nhiều việc. Làm sao để đưa càng nhiều chất xám vào trái cây hơn là chất bảo quản để nâng cao chất lượng vá trị những mặt hàng nông sản này đang là đòi hỏi ở phía trước. Làm sao để nông dân ĐBSCL có thể kiếm sống và làm giàu bằng nghề nông trước nhiều thách thức?

Lời giải cho bài toán này cần có sự tiếp cận đa ngành, cần quy mô sản xuất lớn hơn, cần tích tụ ruộng đất nhiều hơn để thích nghi với phương thức sản xuất chuyên nghiệp hơn, để trái cây Việt, dẫu không sánh được bằng “quả táo cắn dở” của Mỹ, cũng cần được “chuyển đổi căn bản” với tư duy kinh doanh bằng chất xám nhiều hơn là dựa vào lợi thế tự nhiên. Trái cây Việt, nếu không tạo được hiện tượng như quả táo cắn dở của Mỹ, thì ít ra cũng tạo được niềm tin cho khách hàng và tạo ra nhiều giá trị hơn nữa cho nông dân Việt Nam an tâm làm nông nghiệp và làm giàu. 

Comment trên Tuổi Trẻ:

• thanhlang 15:57 24/09/2014

  Một bài viết có tâm và có tầm, đáng để cho chúng ta, nhất là các nhà hoạch định chính sách suy ngẫm.
  Thiết nghĩ, vấn đề được đề câp không chỉ đối với nhóm hàng nông sản của Đồng bằng Nam bộ, mà còn là sản phẩm xuất khẩu khác của cả nước.

  BỎ THÍCH 36

• Nu 07:58 25/09/2014

  Bài viết có sự so sánh rất hay. Ai đọc bài viết cũng phải suy nghĩ về chất lượng công việc của mình. Tại sao trong các cơ quan nhà nước cũng có những người sáng cắp cặp đi, chiều cắp cặp về, doanh nghiệp thì ép giá nông dân, phải lo lót để mà tồn tại còn nông dân trồng rau thì chia ra làm hai loại rau nhà ăn và rau để bán... Ai cũng nghĩ và làm như vậy thì làm sao nâng được chất lượng cuộc sống?

  THÍCH 1

• Ho Thanh Tuyen 08:14 25/09/2014

  Có một thực tế đáng buồn là phần lớn các lãnh đạo địa phương ở những vùng nông nghiệp trong cả nước nói chung và đồng bằng sông cửu Long nói riêng vẫn chưa có nhiều tâm huyết với nông dân. Họ lo cho cái ghế của họ nhiều hơn là lo cho nông dân.
  Khi những vụ tham nhũng, vi phạm hay các vụ bê bối liên quan đến lối sống nhiều quan chức ở những địa phương này bị báo chí phanh phui thì họ phát biểu rất ngô nghê, rất "vô tư và trong sáng". Những người như vậy làm sao có đủ tầm nhìn như tác giả bài báo để đưa nông sản địa phương bước ra thị trường thế giới được. Cần lắm những người có tâm, có tầm như tác giả Trần Hữu Hiệp đây.

  THÍCH 0

• 7K 21:33 24/09/2014

  Bài nói rất đúng ý, tâm tư của nhiều người.