Chuyển đến nội dung chính

Ngọt ngào giai điệu phương Nam

TRẦN HIỆP THỦYSGGP Chủ nhật, 27/04/2014, 00:30 (GMT+7)
Festival đờn ca tài tử quốc gia đang diễn ra từ ngày 24 đến 29-4 trên đất Bạc Liêu - quê hương bài Dạ cổ hoài lang. Lịch sử ghi lại rằng, từ những thập niên giữa và cuối thế kỷ thứ 17, những đoàn người hướng về phương Nam, trong hành trang mang theo có cả những âm điệu quê nhà. Sự thay đổi của phong thổ, đất đai cùng sự hào phóng của thiên nhiên nơi vùng đất mới đã làm thay đổi tính cách những lưu dân, họ trở nên rộng mở hơn, thoải mái hơn… Lần hồi đã hình thành nên tính cách phóng khoáng, hào hiệp, nghĩa tình của những người dân phương Nam; hình thành nên văn hóa sông nước, văn minh miệt vườn và hòa quyện trong giao thoa của nền văn hóa cộng cư Kinh, Khmer, Hoa… 


Cùng với đó, một loại hình nghệ thuật mới ra đời trên nền tảng âm nhạc cung đình Huế, nhạc lễ Nam bộ, cùng những điệu dân ca ngọt ngào, sâu lắng, đó là đờn ca tài tử Nam bộ. Để vơi đi nỗi nhớ cố hương, bớt đi sự vất vả cực nhọc, hiểm nguy, những lưu dân vùng đất mới khao khát một loại hình nghệ thuật để đáp ứng nhu cầu tinh thần. Chính vì vậy mà đờn ca tài tử được đông đảo người dân hấp thụ và sáng tác, sáng tạo.
Thuở ấy, “cọp rầm, sấu quậy”, “muỗi kêu như sáo thổi, đỉa lềnh tựa bánh canh”, vùng đất phương Nam đã thành một dải đồng bằng hơn 18 triệu dân, nối sông liền biển, là tâm điểm của 500 triệu dân ASEAN. Bây giờ, vẫn tiếng đờn, lời ca ấy, nhưng đã khác xưa khi cái bình dị thường ngày trong xóm, ấp được nâng tầm di sản nhân loại.

Nam bộ không chỉ có gạo trắng, nước trong, hoa thơm, trái ngọt, áo bà ba, khăn rằn quấn cổ của những cô gái miệt vườn, miệt ruộng tròn lẳng đẩy đà mà còn có đặc sản “phi vật thể” - đờn ca tài tử. Dạ cổ hoài lang, bài ca vọng cổ - cái nền, phần hồn của đờn ca tài tử - đã sản sinh ra sinh hoạt văn hóa đậm tính cách Nam bộ: cởi mở, hào sảng, phóng khoáng, ngang tàng; sản sinh ra lối ca à ơi, nói lối, bản vắn (xuân tình, lưu thủy hành vân, kim tiền bản...) xen với làn điệu dân ca (lý con cá, lý cây bông...), hò vè (hò chèo ghe, hò đi cấy...) và sản sinh ra nền cải lương Nam bộ vang bóng một thời, không chỉ tung hoành trong đời sống văn hóa sông nước đồng bằng mà đã lên ngôi ngay ở đất Sài Gòn hoa lệ. 

Nghệ thuật đờn ca tài tử mang đậm hồn tính phương Nam là yếu tố quan trọng góp phần tạo nên bản sắc văn hóa Nam bộ không thể trộn lẫn. Bản sắc văn hóa ấy đã tắm tưới làm tươi mát tâm hồn bao thế hệ người dân Nam bộ và bồi đắp cho mối cố kết cộng đồng ngày một bền chặt.

Nhớ xưa quê nghèo, không dễ gì có máy hát đĩa, thâu băng. Nhớ những đêm bơi xuồng đi ruộng, ngang nhà ai có máy thâu băng, nghe Minh Cảnh, Mỹ Châu, Út Trà Ôn hát vọng cổ của Viễn Châu. Tiếng đờn Văn Vĩ mà không dám khua dầm để xuồng đi chầm chậm, chờ xuống hết câu vọng cổ. Thời khó khăn, ít được nghe cải lương, vọng cổ, tài tử trên truyền hình, trong máy thâu băng thì nghe ca ngoài đời. Bác Ba, thím Tám, thằng Năm trong xóm cũng thành danh với ngón đờn, chất giọng chẳng thua kém gì dân chuyên nghiệp. Chất hào sảng, phóng khoáng của những con người phương Nam như đọng lại, rồi bật ra từ tiếng đờn, lời ca vọng cổ.

Tôi đọc ở đâu đó phân tích của một nhà phê bình âm nhạc, khi chơi một bản nhạc của Mozart, Beethoven hay Chopin thì người ta phải đánh ra bấy nhiêu nốt, ngừng lại bấy nhiêu lâu, không sai một ly, chỉ có khác ở lối diễn tả bằng cảm xúc. Còn đờn ca tài tử Nam bộ thì lại trao cho người chơi cái quyền “sáng tạo” ngẫu hứng rất cao. Từ căn bản, nhịp nhàng của bài tổ thì cùng một bài, người đờn, người hát khác nhau. Cùng một người đờn, người hát, nhưng khi này khi khác biểu diễn khác nhau. Đó chính là chất tài tử mà vẫn tạo ra cái thần của môn nghệ thuật dân gian này.

Ai đang về dự Festival đờn ca tài tử quốc gia, xin cho tôi gửi lời tri ân bác gác cửa gánh hát cải lương “bù tèo” xưa đã cho “xả giàn” sớm để bọn trẻ con không tiền chúng tôi thời đó được vào xem. Xin cảm ơn bà hàng xóm quê tôi xưa cho “nghe ké” máy hát dĩa cũ mèm giọng ca Minh Cảnh lanh lảnh đêm khuya... Nhớ tiếng đờn, lời ca vọng cổ xưa như nhớ lời cha ông, bao thế hệ phải giữ gìn, phát huy tài sản vô giá của nhân loại.

Nhận xét

  1. Hóm hỉnh !

    Tác giả không bao giờ quên cây viết và nghiệp của người cầm viết.

    Trả lờiXóa

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

"Tính cách người Việt theo vùng miền"

Thảo luận về "Văn hoá & tính cách con người Việt theo vùng miền" trên  Trái tim Việt Nam online . Người bắc thường ăn nói nhẹ nhàng, kín đáo, thường hay suy nghĩ sâu xa. Người miền trung thì mọc mạc, chất phác lại hay có tính cục bộ. Người miền nam thì phóng khoáng cởi mở, dễ gần.Dân miền Bắc thường thể hiện mình qua lời nói, trong bất cứ tình huống nào họ cũng đều phải nói cho được. Dân miền Trung thường thể hiện mình qua thái độ, cử chỉ, còn miền Nam thì thể hiện qua phong cách. Nói chung dân Bắc-Trung-Nam đều diễn tuồng cả, cho nên lời nói lúc thì nhẹ nhàng điềm đạm, lúc lại gắt gỏng chua ngoa, thái độ có lúc thì đằm thắm, khi thì thì lại khinh bạc, phong cách thì có lúc phóng khoáng lúc lại dè dặt... Ấn tượng bên ngoài là như thế nhưng có khi bạn cũng thấy là chẳng ai tranh cãi lý luận lại người Trung, thái độ cử chỉ của dân Bắc cũng có thể khiến bạn dè chừng, và lời nói hay thái độ của dân Nam cũng khiến bạn chạy dài... Muốn kiểm chứng thì bạn cứ bỏ ra

ART NUDE PHOTOS của Dương Quốc Định

Quên những bộn bề lo toan giá vàng lên xuống, giá lúa, cá tra giảm, chuyện nhà khoa học phải nói dối ... để  ngắm ảnh các em xinh đẹp. Và nếu như kết quả nghiên cứu khoa học của một bà đầm Đức  là khoa học  (không như ta nói dối nhiều quá):  DÒM VÚ PHỤ NỮ TĂNG TUỔI THỌ     (Blog này đã từng có bài, nằm trong nhóm truy cập nhiều nhứt, có lẽ nhiều người đã luyện tập?) thì quý ông cũng nên tập thể dục con mắt một tí nhé. Xin mượn mấy tấm ảnh của nhà nhiếp ảnh Dương Quốc Định làm  dụng cụ luyện tập, ai có điều kiện thì xài hàng thật. Bộ sưu tập những bức ảnh khỏa thân và bán khỏa thân nghệ thuật của nhiếp ảnh gia trẻ Dương Quốc Định. Rất nhiều ảnh trong bộ sưu tập này đã đoạt những giải thưởng quốc tế uy tín. Cảm ơn tác giả đã chia sẻ tác phẩm trên internet. Mời bạn xem qua phần thể hiện bộ sưu tập trên PPS của chúng tôi. Link PPS:  http://vn.360plus.yahoo.com/nns-nguyennamson/article?new=1&mid=112 Chân dung Dương Quốc Định Dương Quốc Định  sinh năm 1967,

Phải dẹp bỏ '"quy định riêng"

   TRẦN HỮU HIỆP Báo Tuổi Trẻ - 30/08/2021 11:25 GMT+7 TTO - Nỗ lực của các địa phương để kiềm chế, đẩy lùi dịch bệnh là rất đáng ghi nhận, nhưng cách làm cứng nhắc, thiếu phối hợp, biểu hiện cục bộ địa phương gây chia cắt không gian vùng, làm tắc nghẽn lưu thông cần phải được dẹp bỏ. Xe chở hàng tại bến xe khách trung tâm TP Cần Thơ chờ làm thủ tục trung chuyển hoặc đổi tài xế sáng 26-8 - Ảnh: CHÍ CÔNG Mấy ngày qua, đã xảy ra tình trạng xe chở hàng ùn ứ ở cửa ngõ Cần Thơ. Giao thông "luồng xanh" bị ách tắc tại đầu mối giao thông quan trọng nhất của vùng ĐBSCL. Các địa phương phàn nàn, nhiều doanh nghiệp kêu than, hiệp hội ngành hàng bức xúc kêu cứu, kiến nghị tháo gỡ... "Quy định riêng" của TP Cần Thơ đối với hàng "quá cảnh", dù đã đảm bảo các yêu cầu chung về phòng dịch và được "thông chốt" khi qua các địa phương khác, nhưng khi vào địa bàn thành phố vẫn phải thực hiện các thủ tục khai báo trước với các sở ngành và buộc phải tập kết hàn