“Quả táo cắn dở” của Mỹ và hạt gạo Việt

Hữu Hiệp

Bài trên BÁO LAO ĐỘNG ngày 06-10-2012 (Click vào)

Chỉ trong 3 ngày ra mắt, 5 triệu chiếc iPhone 5 đã được bán ra, so giá bán tại VN khoảng 25 triệu đồng/chiếc (1.100 USD), thì Apple đã đạt “doanh số khủng” hơn 5 tỷ USD. Tức hơn nhiều lần các mặt hàng nông sản XK chủ lực của VN trong 9 tháng đầu năm 2012: gấp 2 lần tổng kim ngạch XK gạo (2,9 tỷ USD), cà phê (2,9 tỷ USD), cao su (2,1 tỷ USD), vượt xa các mặt hàng XK gỗ, sản phẩm gỗ (3,4 tỷ USD), thủy sản (4,14 tỷ USD), ... Đặt “Quả táo cắn dở” của Mỹ bên cạnh hạt gạo Việt là một so sánh khập khiễng, nhưng cũng rất đáng suy ngẫm!

Theo Bộ Công Thương, điện thoại di động thuộc mặt hàng hạn chế NK, nhưng cũng đã ngốn hết 3,85 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm nay, cao hơn kim ngạch XK gạo hàng năm. Chưa có con số thống kê người Việt đã tiêu tốn bao nhiêu tiền mua “quả táo mới”, chỉ biết, mặc dù các nhà mạng chưa chính thức phân phối iPhone5, nhưng nó đã có mặt trên hầu khắp các kệ hàng di động trên cả nước và thực sự gây sốt tiêu dùng.

ĐBSCL không chỉ là vựa lúa gạo, trái cây, thủy sản, quyết định kim ngạch XK nông sản của cả nước, mà còn là nơi đảm bảo “sức khỏe”cho nền nông nghiệp VN. Trong khi cả nước luôn “nhập siêu” suốt 27 năm qua (trừ năm 1992 xuất siêu “nhẹ” khoảng 40 triệu USD), thì ĐBSCL liên tục “xuất siêu” nhờ sự đóng góp từ các mặt hàng nông sản chủ lực. Có thể nói vùng đất này cho nhiều hơn nhận. Nhưng nghịch lý là tác giả của sự hào phóng đó - nông dân ĐBSCL đang chịu nhiều thiệt thòi. ĐBSCL vẫn là “vùng trũng” về y tế, giáo dục, thấp kém về hạ tầng giao thông. Những sản phẩm chủ lực của vùng vẫn phát triển trong thế “bị đe dọa”: “Hạt gạo cắn chia 8 phần”, “Con cá tra chặt nhiều khúc”, “Cây mía chặt làm nhiều lóng”, “trái dừa bị bửa ra nhiều miếng”... mà phần thua thiệt thuộc về nông dân.

Câu chuyện “quả táo” và “hạt gạo” được nêu ra không phải là sự “đố kỵ” trước thành công của một tập đoàn Mỹ hay sự tự ti về nền nông nghiệp VN. Nhưng sự khác biệt quá lớn của nó cần được các nhà hoạch định chính sách, các nhà đầu tư, doanh nghiệp trong nước và cả người nông dân ĐBSCL - vốn đã tham gia vào chuỗi sản xuất hàng hóa toàn cầu, cần suy ngẫm.

Làm sao để nông dân ĐBSCL có thể kiếm sống và làm giàu bằng nghề nông trước nhiều thách thức? Lời giải cho bài toán này cần có sự tiếp cận đa ngành, cần quy mô sản xuất lớn hơn, cần tích tụ ruộng đất nhiều hơn để thích nghi với phương thức sản xuất chuyên nghiệp hơn, để hạt gạo Việt, dẫu không sánh được bằng “quả táo cắn dở” của Mỹ cũng cần được “chuyển đổi căn bản” bằng tư duy làm ra “chén cơm đầy” sang tư duy làm ra “chén cơm ngon” để nông dân làm giàu.