Chuyển đến nội dung chính

Gợi mở “Văn hóa người Việt vùng Tây Nam Bộ”

Minh Thì (Báo Lao Động)
(LĐCT) - Số 23 - Thứ năm 06/06/2013 17:15
    Cuốn “Văn hóa người Việt vùng Nam Bộ” vừa ra mắt bạn đọc do GS.TSKH Trần Ngọc Thêm chủ biên, với sự tham gia của 16 TS, ThS. Một cuốn sách gợi mở, nhiều nghiên cứu thú vị.
    Bìa cuốn sách “Văn hóa người Việt vùng Nam Bộ”.

    Ở phần I, lần đầu tiên, các tác giả đã xây dựng được một lý thuyết phân vùng văn hóa  với việc định nghĩa rõ khái niệm văn hóa vùng và vùng văn hóa, đề xuất quy trình  phân vùng văn hóa và các thao tác xử lý vùng giáp ranh. 

    Lần đầu tiên, Tây Nam Bộ được xác định như một vùng văn hóa riêng biệt, với những chứng cứ khoa học rõ ràng, thông qua việc định vị Tây Nam Bộ trong hệ thống tọa độ không gian-chủ thể-thời gian, đồng thời  cũng là lần đầu tiên xác định được một hệ thống năm tiểu vùng trong vùng văn hóa Tây Nam Bộ. 

    Ở phần II và III, khi nhấn mạnh đến văn hóa nhận thức, văn hóa tổ chức và văn hóa  ứng xử với môi trường, các tác giả cũng đưa ra những lập luận  khá mới, mang tính phát hiện cao. Ví dụ, trong văn hóa nhận thức, họ chỉ ra được rằng văn hóa của người Việt vùng Tây Nam Bộ  đã thể hiện nhận thức dân gian về tính âm dương rõ rệt, không chỉ bộc lộ ở sự hiểu biết và vận dụng những quy luật của “phạm trù” âm dương, mà còn thể hiện ở tư duy số lẻ qua sự yêu thích những bộ ba (trong âm nhạc), bộ năm (trong điêu khắc), bộ bảy, bộ chín (trong cách định danh Thất Sơn, Cửu Long). 

    Nhiều đặc tính của môi trường tự nhiên Tây Nam Bộ cũng được thể hiện trong nhận thức của con người vùng đất này, như tính sông nước, tính hào phóng (trong việc thể hiện đơn vị đo lường đặc thù, “công” lớn gấp đôi “sào” Trung Bộ, gấp ba “sào” Bắc Bộ). 
    Các tác giả cũng chỉ ra rằng về tổ chức đời sống tập thể, tính cộng đồng của  thôn ấp Tây Nam Bộ thấp hơn hẳn so với tính làng xã của Trung Bộ và Bắc Bộ, dẫn đến tổ chức gia đình gia tộc ở Tây Nam Bộ có vai trò cao hơn, độ độc lập của con người cá nhân ở Tây Nam Bộ cũng cao hơn hẳn hai miền kia. 

    Vai trò của con dâu, con rể, mối tương quan giữa con trưởng, con út, bên nội và bên ngoại ở Tây Nam Bộ cũng khác hẳn với miền Trung và miền Bắc. Họ cũng đưa ra lý giải vì sao có thời Mỹ Tho, Cần Thơ còn có vị trí ngang bằng hoặc  thậm chí vượt trội so với Sài Gòn (nhất là thời kỳ “Mỹ Tho đại phố”). 

    Cuốn sách cũng đề cập đến vấn đề giao lưu hội nhập với văn hóa Phật giáo, Nho giáo và Phương Tây ở Tây Nam Bộ, chỉ ra rằng  phong trào Phật giáo ở vùng này rất mạnh,  trong khi Nho giáo thì rất yếu, so sánh với vùng Đông Nam Bộ và hai miền Trung, Bắc Bộ. Đặc biệt, các nghiên cứu còn khẳng định, văn hóa Tây Nam Bộ chưa hề bị Hán hóa, khác với một số nhận định “giải Hán hóa” để lý giải về tình trạng nói trên.

    Thú vị nhất là phần triển khai các thành tố trong tính cách văn hóa vùng Tây Nam Bộ. Lần đầu tiên, tính cách văn hóa của họ được trình bày như một hệ thống gồm 6 đặc trưng, có sáu điểm mới so với công trình nghiên cứu trước đây. Đó là: Tính sông nước, tính trọng nghĩa, tính bộc trực, tính bao dung, tính thiết thực và tính mở thoáng. 

    Các tác giả cũng khẳng định hệ đặc trưng tính cách văn hóa Tây và Đông Nam Bộ có mức độ dương tính cao hơn văn hóa truyền thống ở đồng bằng Bắc Bộ rõ rệt. Nhưng tính dương tính của hai vùng Tây và Đông cũng khác biệt. Việc hệ thống các thành tố và tính cách văn hóa Tây Nam Bộ có thể giúp cho việc xây dựng chiến lược phát triển và khai thác vùng đất giàu tiềm năng này, cũng như giúp cho người vùng này nhận ra điểm yếu, mạnh của mình.

    Có thể xem cuốn sách dày 890 trang này là công trình đặc sắc và có giá trị lâu dài, do NXB Văn hóa Văn nghệ và Tủ sách Văn hóa học Sài Gòn liên kết xuất bản.

    Nhận xét

    Bài đăng phổ biến từ blog này

    "Tính cách người Việt theo vùng miền"

    Thảo luận về "Văn hoá & tính cách con người Việt theo vùng miền" trên  Trái tim Việt Nam online . Người bắc thường ăn nói nhẹ nhàng, kín đáo, thường hay suy nghĩ sâu xa. Người miền trung thì mọc mạc, chất phác lại hay có tính cục bộ. Người miền nam thì phóng khoáng cởi mở, dễ gần.Dân miền Bắc thường thể hiện mình qua lời nói, trong bất cứ tình huống nào họ cũng đều phải nói cho được. Dân miền Trung thường thể hiện mình qua thái độ, cử chỉ, còn miền Nam thì thể hiện qua phong cách. Nói chung dân Bắc-Trung-Nam đều diễn tuồng cả, cho nên lời nói lúc thì nhẹ nhàng điềm đạm, lúc lại gắt gỏng chua ngoa, thái độ có lúc thì đằm thắm, khi thì thì lại khinh bạc, phong cách thì có lúc phóng khoáng lúc lại dè dặt... Ấn tượng bên ngoài là như thế nhưng có khi bạn cũng thấy là chẳng ai tranh cãi lý luận lại người Trung, thái độ cử chỉ của dân Bắc cũng có thể khiến bạn dè chừng, và lời nói hay thái độ của dân Nam cũng khiến bạn chạy dài... Muốn kiểm chứng thì bạn cứ bỏ ra

    ART NUDE PHOTOS của Dương Quốc Định

    Quên những bộn bề lo toan giá vàng lên xuống, giá lúa, cá tra giảm, chuyện nhà khoa học phải nói dối ... để  ngắm ảnh các em xinh đẹp. Và nếu như kết quả nghiên cứu khoa học của một bà đầm Đức  là khoa học  (không như ta nói dối nhiều quá):  DÒM VÚ PHỤ NỮ TĂNG TUỔI THỌ     (Blog này đã từng có bài, nằm trong nhóm truy cập nhiều nhứt, có lẽ nhiều người đã luyện tập?) thì quý ông cũng nên tập thể dục con mắt một tí nhé. Xin mượn mấy tấm ảnh của nhà nhiếp ảnh Dương Quốc Định làm  dụng cụ luyện tập, ai có điều kiện thì xài hàng thật. Bộ sưu tập những bức ảnh khỏa thân và bán khỏa thân nghệ thuật của nhiếp ảnh gia trẻ Dương Quốc Định. Rất nhiều ảnh trong bộ sưu tập này đã đoạt những giải thưởng quốc tế uy tín. Cảm ơn tác giả đã chia sẻ tác phẩm trên internet. Mời bạn xem qua phần thể hiện bộ sưu tập trên PPS của chúng tôi. Link PPS:  http://vn.360plus.yahoo.com/nns-nguyennamson/article?new=1&mid=112 Chân dung Dương Quốc Định Dương Quốc Định  sinh năm 1967,

    Phải dẹp bỏ '"quy định riêng"

       TRẦN HỮU HIỆP Báo Tuổi Trẻ - 30/08/2021 11:25 GMT+7 TTO - Nỗ lực của các địa phương để kiềm chế, đẩy lùi dịch bệnh là rất đáng ghi nhận, nhưng cách làm cứng nhắc, thiếu phối hợp, biểu hiện cục bộ địa phương gây chia cắt không gian vùng, làm tắc nghẽn lưu thông cần phải được dẹp bỏ. Xe chở hàng tại bến xe khách trung tâm TP Cần Thơ chờ làm thủ tục trung chuyển hoặc đổi tài xế sáng 26-8 - Ảnh: CHÍ CÔNG Mấy ngày qua, đã xảy ra tình trạng xe chở hàng ùn ứ ở cửa ngõ Cần Thơ. Giao thông "luồng xanh" bị ách tắc tại đầu mối giao thông quan trọng nhất của vùng ĐBSCL. Các địa phương phàn nàn, nhiều doanh nghiệp kêu than, hiệp hội ngành hàng bức xúc kêu cứu, kiến nghị tháo gỡ... "Quy định riêng" của TP Cần Thơ đối với hàng "quá cảnh", dù đã đảm bảo các yêu cầu chung về phòng dịch và được "thông chốt" khi qua các địa phương khác, nhưng khi vào địa bàn thành phố vẫn phải thực hiện các thủ tục khai báo trước với các sở ngành và buộc phải tập kết hàn