Trồng lúa IR 50404 và chuyện dự báo hay “bấm độn”?

Bài trên BÁO LAO ĐỘNG ngày 26-4-2012

Trần Hiệp Thủy

Chọn giống lúa trồng không phải là trò chơi may rủi

Mới đây, khi các doanh nghiệp đầu mối thu mua lúa gạo vừa báo cáo hoàn thành vượt 108% chỉ tiêu mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, về đích trước 4 tuần, thì lúc giá thị trường lúa gạo ĐBSCL tăng vọt. Điều trớ trêu là giống IR 50404 mới mấy tuần trước bị coi là thủ phạm gây ế hàng, khó tiêu thụ, nay lại được thương lái tìm mua. Cũng mấy tuần trước đó, người ta trách nông dân “nói hoài không nghe”, đua nhau trồng giống lúa cao sản, tuy là “vua” kháng sâu bệnh, nhưng ngặt nổi phẩm cấp thấp, dân “ngoại quốc ít chịu ăn”. Song, không trồng những giống lúa cấp thấp thì trồng gì? Trước những thông tin tù mù, anh nông dân miền Tây phải chọn lựa, thay vì nghe theo “dự báo”, thì đành “bấm độn”.

Người dân có lý của mình. Phải nói công bằng là năm ngoái, anh nào không theo khuyến cáo của cơ quan chức năng, trồng IR 50404 thì vừa được mùa, vừa trúng giá. Vụ đông xuân 2011-2012, Bộ NNPTNT đưa ra khuyến cáo, nên hạn chế tỷ lệ gieo trồng lúa thường ở mức 20%. Nhưng chọn 20% trên diện tích đất của mình thì anh nông dân tính được, chứ cho cả đồng bằng này, rồi cả nước, thì dân miền Tây “đành chịu”. Cộng với tâm lý may rủi “đoán đông ra tây”, nên họ đành gieo trồng giống IR 50404 theo cách “ăn hàng” của thương lái và kết quả thì ai cũng biết.

Thành thông lệ, mỗi đầu vụ lúa, Bộ NNPTNT lại đưa ra lời khuyên về tỷ lệ các giống lúa cần lựa chọn, nên có bao nhiêu % diện tích lúa thường (cấp thấp), bao nhiêu lúa thơm cao cấp. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, các khuyến cáo đó ít được người nông dân quan tâm, cần tăng “hàm lượng” tin cậy hơn của dự báo nhu cầu tiêu thụ thị trường, thị phần, “tính cách ăn hàng” của nước nhập khẩu mà Việt Nam chiếm nhiều thị phần.

Ngày 17.4 vừa qua, Bộ trưởng Bộ NNPTNT có Công điện số 07/CĐ-BNN yêu cầu tăng cường chỉ đạo sản xuất lúa hè thu năm 2012 ở đồng bằng sông Cửu Long. Theo đó, Bộ trưởng đề nghị UBND các tỉnh chỉ đạo sở nông nghiệp và phát triển nông thôn, UBND các cấp khẩn trương ngăn chặn, phòng trừ hiệu quả rầy nâu và bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá. Một lần nữa, cơ cấu giống lúa được nhắc lại với yêu cầu “Tổ chức điều tra cơ cấu giống lúa đã gieo sạ để nắm chắc diện tích giống IR 50404 đã gieo, đối với diện tích còn lại, giao trách nhiệm cho chính quyền xã hướng dẫn nông dân hạn chế hoặc không gieo giống IR 50404; đảm bảo trong phạm vi toàn tỉnh giống IR 50404 không vượt quá 10%”.

Dự báo, định hướng, thậm chí “chế tài” bằng các công cụ điều tiết kinh tế (như áp dụng hỗ trợ hay không hỗ trợ theo khuyến cáo). Nhưng điều quan trọng là chất lượng của dự báo. Vì suy cho cùng, người nông dân sẽ nghe người khuyên họ kiếm được nhiều tiền hơn.       

T.H.T