Thời báo Tài chính - 07:08 | 09/02/2024
(TBTCO)
- Nông nghiệp trở thành điểm sáng trong bức tranh kinh tế Việt Nam năm qua
và được nhận định sẽ rực rỡ hơn trong năm 2024. Nhiều nông sản có bước chuyển
mới, nhưng con đường nông sản mới không chỉ là ruộng đồng, nhà máy mà là không
gian sáng tạo, nông nghiệp xanh, tích hợp đa giá trị với sở hữu trí tuệ, thương
hiệu, du lịch, giải trí, thời trang…
Điểm sáng ấn tượng của bức tranh kinh tế Việt Nam
Trong
bối cảnh kinh tế khó khăn, tăng trưởng ngành Nông nghiệp Việt Nam vẫn đạt mức
3,83% - là mức tăng cao nhất 10 năm qua. Trong khi kim ngạch xuất khẩu cả nước
giảm 4,4%, xuất khẩu nông sản đạt hơn 53 tỷ USD, xuất siêu kỷ lục hơn 12 tỷ
USD, tăng 43,7%, chiếm trên 42,5% xuất siêu cả nước. Có hơn 10 loại nông sản
đạt kim ngạch xuất khẩu từ 1 tỷ USD trở lên. Sầu riêng - "trái cây
vua" có mức tăng trưởng 66% so cùng kỳ, cao nhất từ trước đến nay, đạt hơn
5,57 tỷ USD. Xuất khẩu gạo tăng 17,4% về lượng, 39,4% về giá trị, đạt hơn 4,8
tỷ USD. Đây là mức tăng kỷ lục về lượng, giá trị, giá bán sau 34 năm Việt Nam
quay trở lại thị trường xuất khẩu gạo thế giới.
Cùng
với gạo lên đỉnh thế giới là cà phê Việt liên tục lập đỉnh giá và đạt kim ngạch
xuất khẩu gần 4,2 tỷ USD. Trong lịch sử xuất khẩu hơn 30 năm qua, giá cà phê
năm 2023 đã tăng cao chưa từng có, mặc dù giảm 9,6% về lượng, nhưng giá trị kim
ngạch xuất khẩu cà phê vẫn tăng 3,1%, đạt gần 4,2 tỷ USD. Kim ngạch xuất khẩu
hạt điều cũng tăng 23,4 về lượng và 17,6% về giá trị, đạt 3,63 tỷ USD.
Tuy
nhiên, ngược với bức tranh sáng màu, sôi động của sầu riêng, lúa gạo, cà phê là
cảnh khó khăn của cam sành, thanh long, tôm, cá tra... Khó khăn trong sản xuất,
doanh nghiệp thiếu đơn hàng, thị trường tiêu thụ thu hẹp khiến xuất khẩu các
nông sản này sụt giảm, hoặc tăng về sản lượng, nhưng vẫn giảm giá trị so cùng
kỳ năm trước. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản giảm 17,5%, chè giảm 10,9%, xuất
khẩu hạt tiêu tăng 16,6% về lượng, nhưng giảm 6% giá trị.
Còn
nhiều nông sản phụ thuộc “xuất khẩu tài nguyên” dựa vào lợi thế tài nguyên,
“xuất khẩu thô” do chủ yếu là gia công và tỷ trọng vật tư, nguyên liệu nhập
khẩu còn cao. Hàm lượng tri thức, công nghệ như trí tuệ nhân tạo, tự động hóa;
giá trị gia tăng từ đổi mới sáng tạo, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn chưa nhiều.
Hàng năm còn phải tiêu tốn hàng chục tỷ USD để nhập khẩu nguyên liệu, vật tư
nông nghiệp. Có đến 60% nguyên liệu phải nhập khẩu để làm thức ăn chăn nuôi,
hơn 40% phân bón, nguyên liệu sản xuất phân bón, thuốc trừ sâu phải nhập khẩu.
Ngân hàng Thế giới (WB) đánh giá nông dân Việt Nam đang lạm dụng hơn 55% chi
phí vật tư đầu vào.
Nông sản sáng tạo xanh và nông nghiệp thời trang
Cần phải có cách tiếp cận mới để “chiếc bánh nông sản” lớn thêm với cách chọn lựa “con đường nông sản mới”, không chỉ là đồng ruộng và nhà máy, mà còn là không gian sáng tạo, nông nghiệp tích hợp đa giá trị với du lịch, giải trí, thời trang. Theo đó, nông nghiệp xanh là một xu thế không thể đảo ngược. Để đạt được mục tiêu đó thì nông nghiệp cần tín chỉ carbon và đây sẽ trở thành một loại hàng hóa. Việt Nam được đánh giá là thị trường tiềm năng của tín chỉ carbon.
Theo
Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, mỗi năm Việt Nam có thể bán ra thị
trường thế giới 57 triệu tín chỉ carbon, thu về hàng trăm triệu USD. Năm 2023,
lần đầu tiên Việt Nam thu được 1.200 tỷ đồng từ bán tín chỉ carbon rừng. Quỹ
Bảo vệ và phát triển rừng Việt Nam đã tiếp nhận 41,2 triệu USD từ WB chi trả
cho các chủ rừng, còn lại 10,3 triệu USD sẽ nhận thanh toán sau khi hoàn thành
việc chuyển giao 10,3 triệu tấn CO2.
Đề
án phát triển 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn
với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang được tiếp cận theo cách
tạo ra không gian phát triển và tích hợp đa giá trị, hàng năm giảm khoảng 10
triệu tấn carbon thu về khoảng 100 triệu USD. Việc gia tăng giá trị từ sản xuất
lúa giảm phát thải nhà kính để có thể bán tín chỉ carbon cũng là cách tiếp cận
kinh tế mới mang nhiều trách nhiệm xã hội và môi trường.
Sản
xuất nông nghiệp tuần hoàn không chỉ giảm phát thải khí CO2 ra môi trường mà
còn gia tăng chuỗi giá trị nông sản, biến chất thải chăn nuôi, thủy sản thành
phân bón hữu cơ, gia tăng giá trị nông sản hàng chục, hàng trăm lần. Việc áp
dụng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng,
đáp ứng yêu cầu đa dạng, ngày càng cao của khách hàng.
Cần
có chương trình, kế hoạch, lộ trình cụ thể
Để
nâng cao giá trị nông sản, cần sự tiếp cận tổng thể, sự phối hợp đa ngành và
giải quyết liên ngành để nông sản phát triển bền vững trong tương lai. Cần có
chương trình, kế hoạch, lộ trình cụ thể để mở rộng mã số vùng và cơ sở đóng
gói, bao bì đủ điều kiện. Cần sớm hình thành các tổ hợp đủ mạnh để hỗ trợ, chủ
động ứng phó, tạo ra giá trị gia tăng dựa trên khai thác hiệu quả các nguồn lực
khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.
Ngành
Nông nghiệp cần tiếp tục lan tỏa sâu sắc hơn nữa tư duy kinh tế và tạo ra không
gian giá trị cho nông nghiệp du lịch, nông nghiệp giải trí, nông nghiệp thời
trang. Giá trị sáng tạo không chỉ là bánh mì, mì tôm thanh long, các sản phẩm
sau gạo, tôm, cá tra làm chất dẫn dụ thủy sản, dược phẩm, collagen có giá trị
gia tăng cao. Có thể là tơ sợi từ khóm dệt nên áo bà ba, khăn rằn và các sản
phẩm thời trang sáng tạo khác trên các thảm đỏ với người đẹp và du lịch. Những
thứ vô hình chúng ta chưa khai thác có thể còn mang giá trị nhiều hơn cái hữu
hình mà ta đang theo đuổi.
Sự
tích hợp với các nguồn lực vật chất, từ lợi thế tự nhiên, các nguồn tài chính,
khoa học công nghệ; đặc biệt là nguồn lực con người trong mối liên kết các tác
nhân quan trọng trong chuỗi giá trị nông sản. Việc chuyển đổi sang phương thức
kinh doanh nông nghiệp mới đòi hỏi phải nghiên cứu, kết nối thực tiễn, ứng dụng
mạnh mẽ hơn nữa khoa học công nghệ trong việc xây dựng chuỗi liên kết, chọn các
tiêu chuẩn phù hợp, xây dựng hệ thống kiểm soát chất luợng tin cậy làm công cụ,
xây dựng các tác nhân nòng cốt tham gia chuỗi và huớng đến cộng đồng.
Không
gian phát triển và con đường nông sản mới đang mở ra phía trước từ tư duy mới,
cách tiếp cận mới và cách thức giải bài toán nông nghiệp và chọn con đường đi
mới. Đó là hướng đi của “con đường nông sản mới” từ sản xuất nông nghiệp sang kinh
tế nông nghiệp.
|
Thương hiệu
nông sản là một giá trị mới được ngành nông nghiệp Việt Nam tạo ra. Không chỉ
là các loại gạo ngon được giải thưởng quốc tế như ST24, ST25, Lộc Trời, mà
thương hiệu còn xây dựng, quảng bá với hơn 11.000 sản phẩm OCOP đạt chuẩn từ 3 sao trở lên. |
https://thoibaotaichinhvietnam.vn/con-duong-nong-san-moi-cua-viet-nam-144467-144467.html
Nhận xét
Đăng nhận xét