Giải bài toán lãng phí đất đai khu công nghiệp tại ĐBSCL: Chú trọng liên kết vùng kinh tế từ thế mạnh của mỗi địa phương
VOV - Thứ Sáu, 06:21, 30/11/2018
VOV.VN - Cần xem lại lợi thế của từng địa
phương trong mạng lưới khu công nghiệp để hiệu chỉnh quy hoạch cũng như tăng
cường tính liên kết vùng kinh tế.
Theo
Quyết định điều chỉnh quy hoạch của Thủ tướng Chính phủ: Khu vực ĐBSCL sẽ “ưu
tiên đầu tư phát triển và khai thác tối đa các khu công nghiệp đã được thành lập
đến năm 2030, trong đó tăng cường các ngành công nghiệp chế biến và công nghiệp
phụ trợ nông nghiệp”.
Thực
tế thời gian qua, để các doanh nghiệp bỏ tiền đầu tư vào khu công nghiệp (KCN)
ở ĐBSCL không dễ vì nhiều nguyên nhân. Theo ông Nguyễn Văn Ngại, Phó trưởng Ban
Quản lý Khu Kinh tế An Giang, cần có hai điều kiện rất quan trọng. Thứ nhất là
chính sách thu hút đầu tư, và thứ hai là yêu cầu về hạ tầng.
Dẫn
chứng tại An Giang, ông Ngại cho biết, cũng như các tỉnh trong vùng, An Giang
đã và đang nỗ lực cải cách hành chính, nhất là giải quyết tốt hơn nữa các thủ
tục đầu tư, đất đai, môi trường theo cơ chế “mở”. Tuy nhiên, hệ thống hạ tầng
giao thông thì nhiều địa phương không thể đáp ứng nhu cầu phát triển chung và
yêu cầu của nhà đầu tư.
Ông
Ngại nêu thực trạng, ở An Giang có khu KCN Vàm Cống đã quy hoạch chi tiết tỷ lệ
1/.2000 nhiều năm nay nhưng chưa thu hút được nhà đầu tư. Nguyên nhân do cầu
Vàm Cống chưa hoàn thành để tạo cú hích về giao thông. Đặc biệt, tuyến tránh TP
Long Xuyên chưa được đầu tư nên chưa đáp ứng được điều kiện doanh nghiệp cần.
“Ban
Quản lý Khu kinh tế cũng đã phối hợp với các Sở, ngành liên quan tham mưu UBND
tỉnh kiến nghị Chính phủ, Bộ, ngành Trung ương cần quan tâm tập trung đầu tư cơ
sở hạ tầng như cầu, đường, bến cảng,... tạo điều kiện thuận lợi đi lại, vận
chuyển hàng hóa trên địa bàn tỉnh. Đồng thời kết nối từ các Trung tâm thành phố
lớn dẫn đến các KCN, KKTCK của tỉnh, đặc biệt là cần sớm đầu tư hoàn thành cầu
Vàm Cống, đường tránh Long Xuyên”, ông Ngại nêu rõ.
Thời
gian qua, các tỉnh, thành phố trên cả nước nói chung và khu vực ĐBSCL nói riêng
đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi tốt nhất có thể để cạnh tranh, thu hút
doanh nghiệp đầu tư vào địa phương mình. Tuy nhiên, ông Lê Văn Trấn, Giám đốc
Trung tâm Xây dựng Hạ tầng KCN Thốt Nốt (TP Cần Thơ) lại cho biết, đối với
doanh nghiệp đầu tư hạ tầng KCN thì khó khăn lớn nhất hiện nay là cơ chế, chính
sách còn nhiều chỗ chưa hợp lý.
Ông
Trấn nêu ví dụ, để đạt tiêu chuẩn về môi trường, nhà đầu tư hạ tầng trong KCN
phải đầu tư nhà máy xử lý nước thải rất tốn kém. Trong KCN Thốt Nốt, giai đoạn
1 của nhà máy xử lý nước thải tốn 50 tỷ đồng, với giá xử lý nước hiện nay thì mỗi
năm đơn vị ông thu được 1,8 tỷ đồng.
Trong
khi, theo quy định, phải khấu hao trong vòng 10 năm, mỗi năm 2,5 tỷ đồng. Ngoài
ra, để vận hành nhà máy xử lý nước thải còn nhiều chi phí khác, nhà đầu tư hạ
tầng không đáp ứng được. Rõ ràng, vấn đề tính chi phí xử lý nước thải chưa phù
hợp.
Đặc
biệt, chi phí giải phóng mặt bằng trong các KCN tại Cần Thơ rất cao so với các
địa phương khác, cộng các chi phí khác dẫn đến giá cho thuê đất cao. Đây chính
là “rào cản” để mời gọi các doanh nghiệp.
Trước
đây, chính sách hỗ trợ tài chính của nhà nước trong thực hiện KCN Trà Nóc 1 và
2 giúp giá đất cho thuê thấp, thu hút được nhiều doanh nghiệp và 2 KCN này được
lấp đầy. Còn hiện nay, nhà đầu tư không mời gọi được doanh nghiệp vào KCN thì
rõ ràng lợi nhuận không khả thi. Từ những khó khăn này, ông Trấn cho rằng, cần
có cơ chế, chính sách phù hợp với thực tế hơn.
Với
những những tồn tại trong phát triển KCN tại vùng ĐBSCL thời gian qua, PGS.TS
Nguyễn Văn Sánh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển ĐBSCL phân tích, KCN có
vai trò rất quan trọng, giúp thay đổi cấu trúc kinh tế từ nông nghiệp sang công
nghiệp. Đặc biệt, nhiều năm qua các tỉnh trong vùng vẫn đang phải đau đầu với
việc di dân, giải quyết lao động vùng nông thôn. Từ đó, lãnh đạo các địa phương
vùng ĐBSCL tập trung phát triển các KCN hướng tới giải những bài toán này.
Tuy
nhiên, khi phát triển nóng, “mạnh ai nấy làm” và làm thiếu một số nguyên tắc
như: chính sách thu hút; điều kiện cơ sở hạ tầng; điều kiện cung ứng sản phẩm
đầu vào. Hệ quả là, nhiều KCN tại ĐBSCL không lấp đầy được, nhà đầu tư không
vào, trở thành KCN “treo”, gây lãng phí lớn về tài nguyên đất.
Để
giải bài toán này, theo PGS.TS. Nguyễn Văn Sánh, trước tiên cần có chính sách
đền bù, giải tỏa và tái định cư thỏa đáng cho người dân trong quy hoạch KCN.
Ngoài ra, ĐBSCL là vùng đất nông nghiệp không có thế mạnh về công nghiệp nên
khi phát triển công nghiệp cần phải ưu tiên công nghiệp chế biến, nhất là các
sản phẩm chủ lực như tôm, cá tra, trái cây, lúa gạo và sản phẩm bản địa khác.
Đồng
thời, cần phát huy tối đa lợi thế so sánh của từng địa phương trong phát triển
công nghiệp, phải nằm trong bối cảnh liên kết vùng để giải quyêt các nguyên tắc
và bất cập về phát triển KCN. Theo PGS.TS. Nguyễn Văn Sánh, để từng bước khắc
phục những bất cập hiện nay của các khu công nghiệp ở ĐBSCL, thì
chính quyền từng tỉnh không thể nào giải quyết được mà cần các Bộ, ngành liên
quan và tầm nhìn liên kết vùng để giải quyết.
“Việc
đầu tiên phải làm là liên kết vùng công nghiệp ĐBSCL trong đó xác định trọng
tâm là cần phát triển công nghiệp như làm gia tăng giá trị của nông sản hay
thủy sản. Cần xem lại lợi thế của từng địa phương trong mạng lưới KCN trong
vùng, xem có đáp ứng được các nguyên tắc để kêu gọi đầu tư hay không từ đó mới
bắt đầu hiệu chỉnh lại”, PGS.TS. Nguyễn Văn Sánh chỉ rõ.
Phân tích từ
góc độ thế mạnh và sự lựa chọn vùng quy hoạch, Chuyên gia Kinh tế Trần Hữu
Hiệp cho rằng, các nước phát triển hàng đầu châu Á hiện nay như Nhật Bản,
Hàn Quốc,... trước khi được biết đến là cường quốc công nghiệp đều xuất phát từ
nông nghiệp. Việt Nam đang là đất nước nông nghiệp trên con đường công nghiệp
hóa, hiện đại hóa thì việc hình thành các KCN rất cần thiết. Tuy nhiên, thực tế
tại vùng ĐBSCL, quá trình làm, cách thức làm phải rút kinh nghiệm.
Bởi theo ông Hiệp,
việc chọn địa điểm quy hoạch tại nhiều địa phương cũng chưa thật phù hợp. Có
những nơi gọi là "bờ xôi, ruộng mật" nằm gần khu đô thị, đáng ra
phát triển nông nghiệp đô thị, nông nghiệp công nghệ cao mới là thế mạnh thì lại
sử dụng đất làm KCN rồi lại bị “treo”. Bên cạnh đó, trong sự hình thành các
KCN, nhiều địa phương quản lý chưa thật tốt, chọn chưa đúng nhà đầu tư; việc
chọn chưa đúng nhà đầu tư không chỉ dẫn đến lãng phí mà còn tác động, ảnh
hưởng đến môi trường.
Một điểm đáng lưu ý
nữa Chuyên gia kinh tế Trần Hữu Hiệp cho rằng, thị trường có sự dịch chuyển chứ
không đứng yên, nên vấn đề đặt ra là chọn lựa thu hút đầu tư như thế nào phù
hợp với xu hướng.
“Đầu tiên cần phải
rà soát, đánh giá lại quy hoạch trong đó có xác định lại các khu, cụm công
nghiệp, khu kinh tế theo cách tiếp cận theo vùng, không chỉ của từng địa
phương. Thứ hai là phải xác định cho được chức năng và mối liên hệ của các khu,
cụm công nghiệp trong vùng, không có chuyện mạnh tỉnh nào tỉnh đó làm. Quy
hoạch rồi không phải để đó, phải có lộ trình bố trí nguồn lực thu hút đầu tư…
Khi không giải quyết được những vấn đề đó thì những bất cập từ thực trạng, cũng
như những bài học đặt ra từ bao nhiêu năm hình thành khu công nghiệp vẫn chưa
có câu trả lời”, ông Hiệp phân tích.
Từ thực trạng quy
hoạch xây dựng các KCN toàn vùng ĐBSCL hiện nay, Thủ tướng Chính phủ đã yêu
cầu: “Hạn chế mở rộng phát triển thêm các KCN khi chưa đạt tỷ lệ lấp đầy cao
tại các KCN hiện hữu. Rà soát, đánh giá lại các KCN đã thành lập nhưng chưa
được đầu tư xây dựng để có kế hoạch chuyển đổi mục đích sử dụng đảm bảo sử dụng
đất hiệu quả”.
Rõ ràng, để đáp ứng
nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, vấn đề quy hoạch và phát triển các KCN là
cần thiết. Tuy nhiên, hàng chục năm qua, do phát triển nóng, “mạnh ai nấy làm”
và thiếu những nguyên tắc cơ bản để kêu gọi đầu tư,... mà công tác quy hoạch,
phát triển KCN tại ĐBSCL đã để lại những hệ lụy về kinh tế - xã hội và gây lãng
phí lớn về đất đai.
Trong rất nhiều
giải pháp, không chỉ rất cần sự vào cuộc quyết liệt của mỗi địa phương mà còn
cần sự hỗ trợ từ Chính phủ, các Bộ, Ngành Trung ương mới có thể giải “bài toán”
tại các KCN hiện nay./.
https://vov.vn/kinh-te/chu-
Nhận xét
Đăng nhận xét