PCI năm 2011: “BẢNG ĐIỂM” CHÍNH QUYỀN VÙNG ĐBSCL

Phân tích từ kết quả PCI 2011 do VCCI công bố
Đọc thêm bài đăng báo Đại Đoàn kết ngày 28-02-2012: "PCI vùng ĐBSCL năm nay có gì mới?" (Click vào)

                                                                                Trần Hữu Hiệp

Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI năm 2011) vừa được VCCI công bố là kết quả “chấm điểm chính quyền địa phương” của 6.922 doanh nghiệp trong nước và 1.970 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Tuy “nhiệt kế cảm nhận của doanh nghiệp” mới cho thấy kém lạc quan hơn về triển vọng tăng trưởng so các năm trước, giảm đáng kể từ mức 76% doanh nghiệp cho biết sẽ tăng qui mô kinh doanh vào năm 2006 xuống còn 47,4% vào năm 2011, nhưng họ cũng ghi nhận sự tiến bộ, nỗ lực vượt qua khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp trong công tác điều hành của chính quyền địa phương. PCI vùng ĐBSCL năm nay có gì mới?

 “Điểm sáng” và những cuộc đổi ngôi ngoạn mục

“Điểm sáng” đầu tiên trong bảng xếp hạng PCI năm nay của đất Chín Rồng là các chỉ số thành phần tạo ấn tượng tốt trong mắt nhà đầu tư. Vùng này trở thành nơi có “chi phí gia nhập thị trường rất thấp” khi được chấm từ 7.73 - 9.27 điểm. Trong đó, có 12/13 địa phương thuộc nhóm “rất tốt” khi đạt từ 8 điểm trở lên. Các chỉ số thành phần khác cũng đều ở nhóm “khá” và “tốt” như: chi phí không chính thức đạt điểm số từ 6.44 – 8.51 điểm, tính minh bạch và tiếp cận thông tin (5.31 – 6.61 điểm), tiếp cận đất đai, sự ổn định trong sử dụng đất (5.42 – 7.95) và chi phí thời gian để thực hiện các qui định của nhà nước (5.07 – 8.26 điểm). Tất cả 13/13 tỉnh thành của vùng đều thoát ra ngoài nhóm “trung bình” và “tương đối thấp” của cả nước; đặc biệt, có 2 tỉnh (Long An, Đồng Tháp) thuộc nhóm “rất tốt”, 3 trong nhóm “tốt” (Sóc Trăng, Cần Thơ, An Giang) và 8 tỉnh còn lại đều nằm trong nhóm “khá”.

Nhìn bảng tổng sắp cho thấy, một số “tỉnh dưới” bám đuổi các “tỉnh trên” tới ngưỡng để làm cuộc “lật đổ” ngoạn mục. Đó là trường hợp của Long An – cửa ngõ miền Tây đã có bứt phá khi tách nhóm “tốt” lên “rất tốt”, vượt từ vị trí thứ 12 lên hạng 3 cả nước (tăng 9 bậc), giành luôn ngôi vị “quán quân” của vùng, vượt qua cả Đà Nẵng - nhiều năm liền giữ ngôi đầu bảng toàn quốc. Long An còn là tỉnh đứng đầu cả nước về chỉ số tiếp cận đất đai (8.37 điểm) và nhiều chỉ số thành phần khác xếp thứ hạng cao. Sự tiến bộ vượt bậc trong năm nay còn phải kể đến Sóc Trăng. Tiếp tục “đà tăng trưởng” vượt 24 bậc của năm trước, tỉnh vừa tổ chức “Festival lúa gạo Việt Nam lần II” này lại tăng thêm 24 bậc, từ hạng 41 lên 17. Kế đến là Cà Mau – nơi vừa tổ chức sự kiện Diễn đàn hợp tác kinh tế đồng bằng sông Cửu Long cũng tăng liền 19 bậc, từ hạng 51 lên 31. Nhiều trọng số của tỉnh cuối bảng trong vùng này trong năm trước đã được cải thiện tốt như: thiết chế pháp lý (6.63 điểm, xếp 2/13 trong vùng), chi phí thời gian thực hiện các qui định của nhà nước (7.76 điểm) và tiếp cận đất đai, sự ổn định trong sử dụng đất (7.12 điểm) đều xếp hạng 3/13 trong vùng.

Một góc Long An - tỉnh vừa vươn lên vị trí đầu bảng trong vùng, thứ 3/63 cả nước

Riêng một số trường hợp tuy có giảm thứ hạng trên bảng tổng sắp, nhưng vẫn là điểm sáng. Đó là trường hợp của Đồng Tháp, giảm 1 bậc (từ vị trí thứ 3 xuống 4), nhưng vẫn nằm trong nhóm “rất tốt” (Top 6 cả nước) và cùng với Tiền Giang nằm trong “Top 10” cả nước có chỉ số cơ sở hạ tầng tốt nhất (KCN, đường sá, năng lượng, viễn thông-Internet). Thành phố Cần Thơ giảm 3 bậc (từ 13 xuống 16), nhưng vẫn trong nhóm “tốt” và đứng thứ 2 (sau Đà Nẵng) trong nhóm 5 thành phố trực thuộc Trung ương. Các trọng số về “gia nhập thị trường”, “chi phí thời gian thực hiện các qui định của nhà nước” của “trung tâm vùng” này có bước cải thiện, đạt điểm số khá cao tương ứng là 8.84 và 8.27 điểm. 

    

Hiện tượng “rơi tự do”

Tuy nhiên, bảng tổng sắp PCI năm nay cũng cho thấy sự tụt hạng hàng loạt của các địa phương trong vùng. Có đến 10/13 tỉnh, thành bị sụt hạng; trong đó, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang và Bến Tre rơi khỏi vị trí “Top 10” cả nước khi giảm từ 20 – 45 bậc. Vĩnh Long trở thành 1 trong 2 tỉnh “đứng đầu” cả nước sụt giảm mạnh, từ vị trí thứ 9 rơi xuống thứ 54, giảm 45 bậc, thấp nhất trong vùng ĐBSCL. Các chỉ số thành phần như: tiếp cận đất đai, chi phí thời gian thực hiện các qui định của Nhà nước, chi phí không chính thức và đào tạo lao động của tỉnh này đều bị xếp hạng “cuối bảng” trong vùng. Hiện tượng “rơi tự do” của Vĩnh Long thực ra đã được “cảnh báo” từ năm trước, khi sụt giảm từ vị trí thứ 5 (nhóm rất tốt) xuống thứ 9 cả nước (nhóm tốt). Chẳng những sụt giảm về thứ hạng, địa phương này còn “giảm thuyết phục” điểm số tổng hợp từ 70.14 điểm năm 2007 (hạng 3 cả nước) xuống 54.10 điểm. “Thành tích ngược” kế đến là Trà Vinh, mới năm trước nổi lên như một hiện tượng khi tăng liền 13 bậc, chiếm vị trí 4/63 tỉnh, thành cả nước; năm nay đã rơi xuống 38 bậc, 42 cả nước, 11/13 trong vùng. 3/9 chỉ số thành phần của tỉnh này bị chấm điểm rất thấp là: dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp (2.2 điểm), tính năng động và tiên phong của lãnh đạo (3.62 điểm) và đào tạo lao động (4.15 điểm). Hậu Giang và Bến Tre cùng sụt giảm tương ứng 35 và 20 bậc. Hậu Giang bị “mất điểm” bởi các chỉ số thành phần như: dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp (3.71 điểm) và đào tạo lao động (4.27 điểm). Ngoài ra, các điểm số thành phần của tỉnh này tuy đạt mức trung bình khá, nhưng vẫn ở vị trí áp chót trong vùng do “bạn có nhiều cải thiện tốt hơn”. Đó là chi phí gia nhập thị trường (8.0 điểm), chi phí không chính thức (6.56 điểm) cùng xếp vị trí 12/13 và tiếp cận đất đai, sự ổn định trong sử dụng đất (xếp 10/13, đạt 6.62 điểm). Các điểm số tương ứng của Bến Tre cũng đạt thấp như dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp (3.84), đào tạo lao động (4.68) và tính năng động của chính quyền (4.87).

Bao giờ "mảng tím" tràn vùng?

Một vài nhận xét và “điều cốt lõi”

Năm nay là năm thứ 7 VCCI tổ chức công bố chỉ số PCI. Tuy chỉ có giá trị tham khảo, nhưng các tỉnh, thành vùng ĐBSCL rất quan tâm kết quả xếp hạng này. Nhiều vị lãnh đạo tỉnh đã tổ chức họp đánh giá, phân tích nghiêm túc kết quả PCI được công bố, “đặt hàng” bộ máy tham mưu phải có giải pháp và quyết tâm cải thiện thứ hạng. Cần nhìn nhận rằng, PCI không phải là một loại “bằng khen” kết thúc một năm thi đua, mà nó chính là một công cụ đo lường điều hành kinh tế của chính quyền địa phương cấp tỉnh. Để giải quyết được những khó khăn, thách thức về CSHT, tiêu cực, nhũng nhiễu, thủ tục hành chính, chất lượng giáo dục và đào tạo lao động mà doanh nghiệp phải đối mặt, cần tiến hành đồng bộ cải cách thể chế và điều hành năng động của chính quyền địa phương hơn là thứ hạng được xếp loại. Việc “vượt lên chính mình” còn quan trọng hơn “vượt qua tỉnh bạn”. Thứ hạng cao hơn so với năm trước cũng chẳng mang lại nhiều ý nghĩa nếu như các chỉ số đo “hàn thử biểu” – mức độ hài lòng của doanh nghiệp không tốt hơn. Vì vậy, “vấn đề cốt lõi” là chính quyền địa phương cần nhìn môi trường đầu tư, chất lượng quản lý điều hành ở không gian rộng lớn hơn là “tư duy hành chính tỉnh”. Đó là sự liên kết vùng, miền để tạo ra môi trường đầu tư tốt hơn. Xét ở góc độ này, PCI của 7 năm qua chưa được tính đến. Trong 9 chỉ số thành phần CPI chưa hề có có chỉ số “liên kết vùng”. Đó cũng chính là “đơn đặt hàng” cho các nhà làm PCI trong thời gian tới, là phương tiện để chính quyền địa phương “nắm tay nhau” cùng tiến bộ hơn là “cạnh tranh nhau” để có thứ hạng cao theo kiểu “xé rào thu hút đầu tư” đã từng xảy ra không lâu!