VƯỢT LÊN ĐỈNH LŨ*

Tựa do tôi đặt lại, bài trên báo LAO ĐỘNG ngày 17-11-2011 (Click vào để xem bản của báo)
                                                                                                                       HÀ NGUYÊN thực hiện

Từ sau cơn lũ dữ năm 2000, suốt 10 năm ĐBSCL gần như không có lũ. Lũ 2011 được ví như liều “thuốc thử” về năng lực ứng phó thiên tai của cấp uỷ, chính quyền, nhân dân sau 10 năm chuẩn bị; củng cố thêm triết lý “sống chung với lũ” và “vượt lên đỉnh lũ”. Trao đổi với Báo Lao Động ngày 16.11, ông Huỳnh Minh Đoàn - Phó trưởng ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ (BCĐ TNB), người đã có 2 nhiệm kỳ làm Bí thư Tỉnh uỷ Đồng Tháp, một địa phương đầu nguồn lũ ĐBSCL - cho biết:
Thực ra, những nhận định, đánh giá về lũ năm 2011 đã được Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ tại đợt kiểm tra, thị sát tình hình vào giữa tháng 10.2011 và thực tế đã chứng minh hoàn toàn đúng đắn. Lũ năm 2011 lớn xấp xỉ năm 2000 - cơn lũ được ghi nhận lớn nhất hơn nửa thế kỷ trước đó. Lũ năm nay cộng với triều cường, mưa lớn nên diễn biến phức tạp.
Tính đến đầu tháng 11.2011, toàn vùng đã có 65 người chết, hơn 125.000 căn nhà, 23.000 hécta lúa bị ngập, khoảng 1.500km đê bao, bờ bao bị sạt lở. Lũ lụt, thiên tai khó tránh khỏi thiệt hại, nhưng nếu so với con số thiệt hại do lũ năm 2000 (gần 500 người chết và nhiều cảnh thương tâm), thì rõ ràng các chương trình đầu tư: Cụm, tuyến dân cư, nhà ở vùng ngập lũ, hệ thống thủy lợi vừa đảm bảo đối phó lũ, vừa đáp ứng đa mục tiêu (sản xuất lúa, nuôi thủy sản, ổn định dân cư, lồng ghép với giao thông...) là có hiệu quả; giúp hạn chế được số người chết; nhà ở bị ngập lụt ở mức thấp hơn nhiều; diện tích lúa mất trắng cũng thấp hơn; cụm, tuyến dân cư vượt lũ đã phát huy tác dụng. Đặc biệt, năm nay một số địa phương từ chỗ rụt rè, làm thử đến chủ động làm lúa vụ 3 thắng lợi, “vượt trên đỉnh lũ” như huyện Hồng Ngự (Đồng Tháp) - chỉ với khoảng 3.000ha lúa vụ 3 đã mang về nguồn thu cho nông dân hơn 83 tỉ đồng.
Có thể nói, từ trăn trở tìm đối sách với lũ hơn 10 năm trước, đến nay chúng ta có thể khẳng định những mục tiêu, giải pháp đặt ra để “chung sống với lũ” ở ĐBSCL được thực tế chứng minh là đúng đắn. Cần ưu tiên đầu tư xây dựng các cụm, tuyến dân cư; cống thoát, điều hòa lũ; các công trình thủy lợi kết hợp giao thông. Năng lực ứng phó với thiên tai thời gian qua, mặc dù vẫn còn những tồn tại, hạn chế nhất định, nhưng rõ ràng kết quả là đạt yêu cầu, nên đã làm giảm thiểu rất nhiều thiệt hại về người, về của.
Vừa qua, Thủ tướng đã giao nhiệm vụ cho BCĐ TNB làm đầu mối chỉ đạo, theo dõi chương trình ứng phó biến đổi khí hậu ở ĐBSCL. Theo ông, nhìn từ mùa lũ năm 2011 và trước thách thức biến đổi khí hậu, nước biển dâng, sắp tới ĐBSCL cần tập trung vào những vấn đề gì?
- Thực tế đã hiển hiện những dự báo khoa học về nguy cơ biến đổi khí hậu, nước biển dâng là hoàn toàn có thật, mà ĐBSCL là một trong những vùng sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Chúng ta phải tính đến những mục tiêu ứng phó dài hạn. Chính phủ đang chuẩn bị ban hành chiến lược ứng phó biến đổi khí hậu với nhiều giải pháp đồng bộ, dựa vào sức ta là chính, nhưng cũng phải tranh thủ sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế. Từ nay, việc quy hoạch, đầu tư xây dựng hệ thống thủy lợi, bố trí dân cư, tổ chức sản xuất của vùng ĐBSCL đều phải đặt trong bối cảnh tổng thể đó.
Chúng ta phải hướng đến mục tiêu dài hạn là “thích ứng với biến đổi”, nhưng cũng không quên những mục tiêu trước mắt là người dân phải sống, con em phải đi học, vùng đất vựa lúa, vựa cá tôm, vựa cây này phải tiếp tục được đầu tư phát triển. Các địa phương cần tiếp tục thực hiện tốt công tác quy hoạch, xây dựng cụm, tuyến dân cư vượt lũ giai đoạn II; quy hoạch lại sản xuất, xác định rõ vùng nào có thể sản xuất lúa 3 vụ chủ động, vùng nào không. Cần tiếp tục nghiên cứu hệ thống cấp thoát nước cho vùng Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long Xuyên, đảm bảo cho sản xuất nông nghiệp phát triển hiệu quả, bền vững mà không “ngại” ảnh hưởng biến đổi khí hậu, nước biển dâng.